2022 წლის 6 ივნისის თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის გადაწყვეტილებით, ნინო ღამბაშიძის, რუსუდან ლაბაძის, მანანა ხვედელიძისა და ლოლა სარალიძის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ, გაუქმდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაცულ საქმეთა კოლეგიის 2019 წლის 9 სექტემბრის გადაწყვეტილება და საქმე ხელახალი განხილვის ეტაპიდან დაუბრუნდა განსჯად კოლეგიას - თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატამ სრულად გაიზიარა ნინო ღამბაშიძის, რუსუდან ლაბაძის, მანანა ხვედელიძისა და ლოლა სარალიძის სააპელაციო საჩივარაში წარმოდგენილი დასკვნები. კერძოდ, დასაბუთება იმის შესახებ, რომ სასამართლო დროის დასახელებულ მონაკვეთში საქმეს განიხილავდა არაგანსჯადი კოლეგიის მეშვეობით. შერჩევითი მართლმსაჯულების განხორციელება მოხდა მიზანმიმართულად და მომჩივანი მხარისთვის გაჭიანურებული პროცესის წარმართვისთვის, დისკრიმინაციული მოპყრობის მსხვერპლი კონკურსანტების არსებითი უფლების დარღვევის გადასაფარად.

სააპელაციო პალატის განმარტებით, თბილისის სააპელაციო სასამართლო მოკლებული აღმოჩნდა ემსჯელა არაგანსჯადი კოლეგიის მიერ უდავოდ ან სადავო მიჩნეული ფაქტების შეფასებაზე, რადგანაც საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე სადავო და უდავო გარემოებები უნდა დადგინდეს განსჯადი კოლეგიის განხილვის მეშვეობით. პალატამ განმარტა, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების გაუქმება განპირობებულია მართლმსაჯულების ჭეშმარიტი ინტერესებით, რათა დარღვეულ უფლებებზე რეაგირებას ჰქონდეს კანონიერი ფარგლები. შეეძლო თუ არა სასამართლოს თავიდან აერიდებინა ასეთი ღია უკანონობა, რაც დაკავშირებული აღმოჩნდა არაგანსჯადი კოლეგიის მიერ საქმის განხილვის ფაქტით, პალატამ უპასუხოდ დატოვა.

როგორც ცნობილია, 2018 წლის 21 ნოემბერს, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიაში წარდგენილი იქნა ნინო ღამბაშიძის, ლოლა სარალიძის, რუსუდან ლაბაძისა და მანანა ხვედელიძის სარჩელი, მაგრამ სასამართლოს 22 ნოემბრის განჩინებით (მოსამართლე: ქეთევან კუჭავა), სარჩელი წარმოებაში არ იქნა მიღებული და აღინიშნა, რომ საქმე უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას. მხარე იძულებილი გახდა და 2018 წლის 30 ნოემბერს ხელთავიდან მიმართა სარჩელით სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიას, სასამართლომ კი, 3 დეკემბერს მიიღო განჩინება სარჩელის წარმოებაში მიღების, დასაშვებად ცნობისა და მოსამზადებელი სხდომის დანიშვნის შესახებ. მხარე ამტკიცებდა, რომ სარჩელი უნდა განხილულიყო სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით, სასამართლოს საკითხზე მსჯელობა არ გაუმართავს. განსჯადობის შემოწმების მიზნით, საქმე არ გადაგზავნილა არც საქართველოს უზენაესს სასამართლოში, რამაც მომჩივანი მხარის მასშტაბური საპროცესო უფლებების დარღვევა გამოიწვია. ვინაიდან სასამართლოს 2018 წლის 3 დეკემბრის განჩინება ცალკე არ საჩივრდებოდა, განჩინება გასაჩივრდა შემაჯამებელ გადაწყვეტილებასთან ერთად, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატამ (მოსამართლე: მარიამ ცისკაძე) 2021 წლის 12 მარტის განჩინებით კი, სრულად გაიზიარა საქმის არაგანსჯადი კოლეგიის შესახებ სამართლებრივი პრეტენზიები, საქმე განსჯადობით გადასცა ამავე სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატას, რომელმაც 2022 წლის 6 ივნისის გადაწყვეტილებით, სამართლიანობის აღდგენის პროცესში, კანონიერი გადაწყვეტილება მიიღო.

აღსანიშნავია, რომ ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმიწფო უნივერსიტეტის წარმომადგენლები, ასევე საქმეში მესამე პირად ჩართული გამარჯვებული კანდიდატების წარმომადგენლები, წლების მანძილზე ამტკიცებდნენ, რომ საქმე ადმინისტარციული წარმოების გზით უნდა განხილულიყო. ასეთი მიდგომები ცდებოდა სამართლებრივი დასაბუთების რაციონალურ ფარგლებს და წარმოადგენდა მიზანმიმართულ ქმედებათა კამპანიის ნაწილს - დროის მოკლე მონაკვეთში, არ მომხდარიყო სწრაფი მართლმსაჯულების განხორციელება. ასეთ მტკიცებას არც მორალური და არც სამართლებრივი ახსნა არ გააჩნია.

საზოგადოებისთვის ცნობილია, რომ 2018 წლის 25 აპრილს, თსუ-ის რექტორის ბრძანებით, თსუ-ის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტში სამეცნიერო პერსონალის - მთავარი მეცნიერ-თანამშრომლის, უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლისა და მეცნიერ-თანამშრომლის სამსახურში მისაღებად გამოცხადდა კონკურსი. საკონკურსო კომისიის შემადგენლობა დამტკიცდა 7 წევრის მონაწილეობით. 7 ივნისს, კომისიამ პროფესიული გამოცდილების შეუსაბამობის მოტივით, მოულოდნელად, წინასწარი განზრახვით, უარი თქვა ნინო ღამბაშიძის, ლოლა სარალიძის, რუსუდან ლაბაძისა და მანანა ხვედელიძის ვაკანტურ თანამდებობებზე არჩევაზე. ეს გადაწყვეტილება განსხვავებული წერილობითი აზრით გააპროტესტა კომისიის ორმა წევრმა. 14 ივნისს, კომისიის აღნიშნულმა წევრებმა კონკურსში არსებულ ფუნდამეტურ დარღვევებზე განსხვავებული წერილობითი ფორმით მიმართეს თსუ-ის რექტორს. 28 ივნისს, თსუ-ის რექტორის ბრძანებით, კონკურსში გამოვლენილ დარღვევების შესასწავლად, შექმნა დროებითი კომისია გიორგი ოთხმეზურის, ვახტანგ ლიჩელის, ვასილ გონაშვილის, მორის შალიკაშვილისა და ზურაბ გაიპარაშვილის შემადგენლობით.

საქმის მასალებით დადგენილია, რომ 2018 წლის ივლისში, თსუ-ის რექტორმა ჩატარებულ კონკურსზე დროებითი კომისიის მხრიდან მიიღო უარყოფითი დასკვნა, სადაც მკაფიოდ აღინიშნა, რომ არ ჩანდა, მოახდინა თუ არა საკონკურსო კომისიამ კონკურსის შედეგების ურთიერთშეჯერება და ეფუძნებოდა თუ არა კომისიის გადაწყვეტილებები წარმოდგენილი საკონკურსო დოკუმენტაციის შეფასებას. ასევე, იყო ბუნდოვანი და ოქმებიდან არ იკვეთებოდა კონკურსანტთა გამარჯვებულად გამოცხადების ან გამოცხადებაზე უარის თქმის შინაარსობრივი საფუძვლები და დასაბუთება. საკონკურსო კომისიის გადაწყვეტილებები არ იყო სათანადოდ დასაბუთებული. ამასთან, 2018 წლის 3 აგვისტოს თსუ-ს რექტორს მიეწოდა უნივერსიტეტის იურიდიული დეპარტამენტის მოხსენებითი ბარათიც, რომელიც, აგრეთვე უარყოფითად და კრიტიკულად აფასებდა კომისიის გადაწყვეტილებებს. იურიდიული დეპარტამენტის მოხსენებითი ბარათში აღინიშნა, რომ კომისიამ იმსჯელა მხოლოდ კანდიდატების გამოცდილებაზე და არ იმსჯელა სხვა კანდიდატების მიმართ უარის თქმის ნაწილში შინაარსობრივ შედარებით დახასიათებაზე.

სწორედ ამ პროცესის შემდეგ, 2018 წლის 20 სექტემბერს, საკონკურსო კომისიის სამმა წევრმა - ზურაბ ბრაგვაძემ, ხათუნა თოდაძემ და დარეჯან კლდიაშვილმა განცხადებით მომართეს თსუ-ის რექტორს და უარი განაცხადეს საკონკურსო კომისიაში მუშაობის გაგრძელებაზე. უფრო ადრე კომისიის წევრობაზე უარი განაცხადა კომისიის წევრმა ნინო აბაკელიამ. საკონკურსო კომისიის მუშაობა შეწყდა და კომისია გახდა არაუფლებამოსილი, რაც დადასტურდა კიდეც საკონკურსო კომისიის თავმჯდომარის ზაზა აბაშიძის თსუ-ის რექტორის მიმართ წარდგენილ 2018 წლის 21 სექტემბრის მოხსენებით ბარათში. ასეთ ვითარებაში, ზაზა აბაშიძემ ერთპიროვნულად აიღო პასუხისმგებლობა თსუ-ში ჩატარებული კონკურსის შედეგების გაფორმებაზე და 2018 წლის 11 ოქტომბერს ხელი მოაწერა კონკურსში გასულ და არგასულ (დამარცხებულ) კონკურსანტთა გამარჯვების და გამარჯვებაზე უარის თქმის დასაბუთებების ოქმს.

მოწმის სახით, 2019 წლის 27 მაისის სხდომაზე, დაკითხულმა საკონკურსო კომისიის თავმჯდომარე, ზაზა აბაშიძემ აღიარა, რომ შემაჯემებელ ოქმს კომისიამ ხელი ქუჩაში მოაწერა და კონკურსს თავადვე უწოდა ვაკხანალია, ხოლო კიდევ ერთმა წევრმა, ომარ არდაშელიამ სასამართლოს მიაწოდა ღირებული ინფორმაცია, თუ როგორ ხდებოდა კონკურსანტთა განაცხადებზე მუშაობა და შერჩევა. ზაზა აბაშიძის მსგავსად, ომარ არდაშელიამაც დაადასტურა, რომ კომისიის შემაჯამებელ ოქმს ხელი გმირთა მოედანზე, სამშობლოსთვის დაღუპული მეომრების მემორიალთან მოაწერა, სადაც ზაზა აბაშიძემ დაიბარა. შემდეგ, 2019 წლის 9 ივლისის სხდომაზე, მოწმის სახით დაკითხულმა საკონკურსო კომისიის სამმა წევრმა - დარეჯან კლდიაშვილმა, ნინო აბაკელიამ და ბეჟან ხორავამ სასამართლოს აღიარებითი ჩვენება მისცეს. დარეჯან კლდიაშვილმა განაცხადა, რომ კონკრეტული კანდიდატების სასარგებლოდ, მის მიმართ განხორციელდა ზეწოლა, რაც მომდინარეობდა საბიუჯეტო და არასაბიუჯეტო დაწესებულებაში დასაქმებული პირებისგან. კომისიის წევრის განცხადებით, კანდიდატების შერჩევის დროს, უპირატესობა მინიჭა მათთან ახლობლობას და აღნიშნა, რომ წარმოადგენდა კომისიის თავმჯდომარე ზაზა აბაშიძესთან ნათელმირონობით დაკავშირებულ პირსაც. კანდიდატების მიმართ პირადი შეხედულებებით შეფასებაზე ისაუბრა კომისიის წევრმა ნინო აბაკელიამ, რომელმაც აღნიშნა, რომ ვინაიდან არ სურდა კონკურსში მონაწილე ცალკეული მეცნიერებების მიმართ პერსონალური დამოკიდებულებების დაფიქსირება, კომისიის სხდომებში მუშაობაზე უარი განაცხადა. რაც შეეხება ბეჟან ხორავას, აღნიშნულმა მოწმემ დაადასტურა, რომ კომისიის შემაჯამებელ ოქმს ხელი გმირთა მოედანზე, სამშობლოსთვის დაღუპული მეომრების მემორიალთან მოაწერა. ასევე, ბეჟან ხორავამ აღნიშნა, რომ კომისიამ ცალკეული კანდიდატები ობიექტური კრიტერიუმებით ვერ შეაფასა, რადგანაც გადამწყვეტი გახდა არა - სამეცნიერო ნაშრომების შეფასება, არამედ - გამარჯვებულ კონკურსანტებთან პირადი ურთიერთობები.

აღსანიშნავია, რომ სასამართლომ მოისმინა ინფორმაცია, რომ საკონკურსო კომისიის წევრებმა კომისიის მუშაობაში უარი მათი „სულიერი აღელვების“ საფუძველზე განაცხადეს და მათ წევრის სტატუსი იურიდიულად არ ჩამორთმევიათ, მაშინ, როდესაც საქმეზე წარმოდგენილია ზაზა აბაშიძის თსუ-ის რექტორის მიმართ წარდგენილი 2018 წლის 21 სექტემბრის მოხსენებითი ბარათი საკონკურსო კომისიის შემადგენლობის დაშლისა და მუშაობის შეუძლებლობის შესახებ. იქედან გამომდინარე, რომ უნივერსიტეტის რექტორმა გიორგი შარვაშიძემ არჩევანი გააკეთა ნეპოტიზმით და დისკრიმინაციული წესით შერჩეულ კანდიდატებზე, შედეგები გააპროტესტა კონკურსის მიღმა უკანონოდ დარჩენილმა მეცნიერებმა. მხარემ მოითხოვა რექტორის 2018 წლის 22 ოქტომბრის No252/01-01 ბრძანების ნაწილობრივ გაუქმება ა) ძველი ქვეყნების ისტორიის განყოფილებაში ვალერიან ვაშაკიძის არჩეულად გამოცხადების ნაწილში, ბ) შუა საუკუნეების საქართველოს ისტორიისა და წყაროთმცოდნეობის განყოფილებაში ქეთევან ქუთათელიძისა და ალექსანდრე თვარაძის არჩეულად გამოცხადების ნაწილში, გ) ახალი და უახლესი ისტორიის განყოფილებაში არჩილ კოხრეიძის არჩეულად გამოცხადების ნაწილში, დ) საქართველოს ეთნოლოგიის განყოფილებაში ხათუნა იოსელიანის არჩეულად გამოცხადების ნაწილში. ამასთან, სადავო ბრძანების მიღებისთვის წარმოდგენილი საკონკურსო კომისიის 2018 წლის 11 ოქტომბრის სხდომის ოქმის ნაწილობრივ გაუქმება, შესაბამის თანამდებობებზე დანიშნვა ან ტოლფასი სამუშაო ადგილით უზრუნველყოფა, იძულებითი შრომითი განაცდურის ანაზღაურება.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოში საქმე ერთპიროვნულად მოსამართლე გია ბერაიამ განიხლა.